شهرستان خلخال در استان اردبیل با تاریخ و تمدن دیرینه خود همواره مورد توجه عموم بوده است. کشف شهر زیرزمینی خلخال باری دیگر توجه همه را به سوی خود جلب می کند. شهر زیرزمینی هفت دام با نام ترکی “یدی دام” در بالادست روستای گرمخانه خلخال واقع شده است که قدمت آن به بیش از ۸ هزار سال می رسد.
شهر زیرزمینی خلخال احتمالا مربوط به عصر سنگ و پارینه سنگی در ایران است که مطالعات آن با همکاری کارشناسان زبده میراث فرهنگی استان اردبیل و کشور مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.
برای ورود به شهر زیرزمینی خلخال در اول از یک دهانه وارد خانه شده و بعد از آن در طول راهروها و مسیر خاص که نیاز به تجهیزات و ایمنی برای تردد در داخل آن است ادامه می‌یابد و هفت خانه در داخل این شهر زیرزمینی وجود دارد. به همین دلیل به شهر زیرزمینی خلخال «یدی دام» گفته می شود؛ یعنی همان هفت منزلی که تو در تو در داخل زمین وجود دارند.
رئیس شورای تأمین شهرستان خلخال با اشاره به اینکه از پایین دست این شهر زیرزمینی چشمه‌های جوشان و آب آشامیدنی روستای گرمخانه جاری است از قدمت تاریخی و فرهنگی روستاهای خلخال خبر داد و متذکر شد: با همکاری اداره‌کل میراث فرهنگی استان اردبیل در هفته آینده تیم کارشناسی باستان‌شناسی در شهرستان خلخال برای اولین بار شهر زیرزمینی خلخال را مورد مطالعه قرار خواهد داد.
مهدی احمدی، فرماندار خلخال بیان داشت: گوشه‌گوشه شهرستان خلخال آثار تاریخی و ماندگاری از دوران مختلف تاریخی را در خود جای داده که با مطالعه این آثار به قدمت آنها پی خواهیم برد.
فرماندار خلخال ادامه داد: این روستا هم به لحاظ پرآبی در تمام فصول سال یکی از زیباترین طبیعت شهرستان خلخال را داراست که می تواند در کنار جاذبه گردشگری به جذب گردشگران علاقمند به تاریخ را نیز به شهرستان خلخال بکشاند.
احمدی بیان کرد: این روستا در ۲۲ کیلومتری بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده که قصد داریم با همکاری اداره میراث فرهنگی و بخشداری مرکزی و همکاری دهیاری و اهالی روستا محیط روستا برای حضور گردشگران از مناطق مختلف کشور آماده شود.
این مسئول متذکر شد: این روستا برای اینکه آماده حضور گردشگران و محققان و دانشجویان رشته باستان‌شناسی از کشور شود باید زیرساخت‌هایی از قبیل هتل، مراکز اقامتی و رفاهی در روستا ساخته شود.
قبرستان تاریخی شمس‌آباد، غارهای تاریخی ازناو، گورستان تاریخی روستای گیلوان، قلعه گیلوان، حمام نصر خلخال، مسجد روستای خمس از عصر قاجار و محله قلعه‌باشی شهر خلخال از جمله میراث تاریخی شهرستان خلخال به شمار رفته که از نیاکان این خطه به یادگار مانده است.
